Teknolojik gelişmeler arasında son zamanların en popüler konularından biri olan metaverse ya da metaevren, gerçek dünya ile sanal dünyanın iç içe geçtiği bilim kurgu evrenlerinden alışkın olduğumuz hem heyecan verici hem de ürpertici bir fikre işaret ediyor.
Online oyunların, Zoom toplantılarınızın, internetteki tüm içeriğin; blokzincir teknolojisi kullanılarak sanal ve artırılmış gerçeklik ile bir araya getirildiği metaverse kavramı son günlerde sıklıkla karşımıza çıkıyor. Dolayısıyla, sanal ve gerçek evrenin bir karışımı olan bu yeni ortamın; son yirmi yıldır hayatımızın merkezi haline gelen internet gibi, artık bizim yeni kamusal alanımız mı olacağı sorusu merak uyandırıyor.
O halde, son dönemde, başta Facebook olmak üzere teknoloji devlerinin büyük yatırımlar yaptığı, hatta bazı ülkelerin şehirlerinin metaverse versiyonlarını kurmaya hazırlandığı ve yakın gelecekte hayatımızı büyük ölçüde etkileyeceği öngörülen bu yeni alternatif evrene dair kısa bir giriş yapalım.
‘Metaverse’ ne anlama geliyor?
Yunanca kökenli “meta” (ötesi, sonra) ile İngilizce “universe” (evren) kelimelerinin birleşiminden oluşan metaverse, adından da anlaşılacağı gibi, insanların kendi sanal temsilleri olan “avatarları” aracığıyla birbirleriyle ve diğer dijital nesnelerle etkileşime girebildiği “algısal bir evreni” ifade ediyor.
Mobil internetten sonraki adım olduğu söylenen metaverse; sanal gerçeklik, artırılmış gerçeklik, online toplantılar, sosyal ağlar, kripto paralar, NFT'ler, yapay zeka ve 5G gibi, özellikle son yıllarda hayatımızın merkezine oturan dijital davranışlarımızı birleştirerek, onlara bir kullanım alanı sağlamayı, dolayısıyla bize sanal bir kamusal alan oluşturmayı vadediyor.
Bilimkurgudan ilham alan çılgınca bir fikir
İlk olarak Neal Stephenson’ın 1992 yılında yayımlanan distopik bilim kurgu türündeki Parazit (Snow Crash) adlı romanında karşımıza çıkan bu kavram, artık kurgunun da ötesinde, hayatımızın içinde yer almaya başladı bile.
Fiziksel dünyadaki süreçleri ve deneyimlerimizi uzunca zamandır dijitale aktarmaya çalışıyoruz: online alışveriş yapıyor, MMORPG oyunlar oynuyor, sosyal ağlarda etkileşim kuruyoruz. Hatta son dönemin hızla yükselen teknolojik gündemlerinden kripto paralar ve dijital ortamda milyon dolarlara NFT (non-fungible token) olarak satılan eserler, bu meta evrenin temel öğelerini oluşturuyor.
Avatarınız tarafından temsil edildiğiniz bir sosyal alan
Metaverse, bilgisayarlar, android ve 3D cihazlar; yani artırılmış sanal gerçeklik cihazları sayesinde, zihinsel olarak yapay bir fiziksel ortama bağlanmanıza olanak tanıyor. Sürekli açık olan sanal ortamlardan oluşan bu ağa bağlandığınızda kendinizi fiziksel olarak da oradaymış gibi hissedebiliyorsunuz. Tıpkı, 2009 yapımı Avatar filmindeki gibi; sizi temsil eden sanal karakteriniz, artık bu yapay ortamdaki fiziksel varlığınız haline geliyor. Zaten, Second Life tarzı platformlara aşinaysanız veya online oyunlar oynuyorsanız bu tecrübeye bir nevi aşina olabilirsiniz.
Gelecekte internetin yerini alacak mı?
Facebook CEO'su Mark Zuckerberg, metaverse’ü "yeni nesil internet" olarak tanımlıyor. Hatta Zuckerberg, işi daha da ileri boyuta taşıdı ve 2021 Ekim ayının sonunda, neredeyse 1 trilyon dolar değerindeki şirketi Facebook’un adını da metaverse’e gönderme yaparak "Meta" olarak değiştirdi. Bununla da yetinmeyip Facebook'un önümüzdeki beş yıl içinde "öncelikle bir sosyal medya şirketi olmaktan bir metaverse şirketi olmaya" geçeceği yönündeki öngörüsünü paylaştı.
Sadece teknoloji devi şirketler değil; ülkeler de bu trendden geri kalmıyor. Asya’nın en büyük ekonomilerinden birine sahip olan ve teknoloji lideri pek çok şirketin bulunduğu Güney Kore’nin başkenti Seul Belediye Başkanı Oh Se-Hoon, bir “Metaverse Seoul” inşa etmekte olduklarını açıkladı. Tıpkı gerçek Seul gibi, tarihi ve turistik mekanların gezilebileceği, festivallerin gerçekleşeceği bu sanal kentte sanal bir belediye dahi bulunacak ve vatandaşlarına hizmet verecek.
Tamamen güvenli mi?
Her ne kadar gündemi oldukça meşgul etse de teoride devrim niteliğinde olan metaverse’ün, bu ortamı inşa etmekte olanlar tarafından kasten “abartıldığını” veya “tehlikeli olduğunu” düşünenler de sayıca az değil. Buradaki en temel iki sorun; sosyal medya şirketlerinin genel problemi olan gizlilik ve bu yeni ortamda kişisel güvenliğin nasıl sağlanacağı. Zaten kişisel bilgilerimizin pek çoğu teknoloji şirketlerinin veri bankalarında bulunurken metaverse’e önayak olan bu şirketlerin, hem fiziksel hem de zihinsel açılardan neredeyse tüm kişisel detaylarımızı ellerinde bulunduracak olması pek çok soru işaretini de beraberinde getiriyor.
Bunun dışında, yaşadığımız dünyadan ayrı, kuralları ve yasaları belirsiz bir başka dünyada kendimizi nasıl koruyacağımız, haklarımızın neler olduğu da henüz bir muamma. Bu “öte evrenin” psikolojimizde ve toplumsal yapımızda yaratabileceği sorunlar; sanal dünya bağımlılığı, dijital ortamda işlenen fiziksel suçlar gibi konular da henüz tartışma aşamasında. Ancak metaverse’ün hepimiz için oldukça merak uyandırıcı bir konu olduğu ve gündemimizde git gide daha fazla yer işgal edeceği de öngörülerimiz arasında.
Metaverse gibi dijital alandaki trendleri takip etmek, bu doğrultuda işletmeniz için doğru içerik ve iletişim stratejileri uygulamak konusunda destek almak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz. Ahtapot Sosyal Medya olarak, profesyonel ekibimiz ve kreatif çözümlerimizle sosyal medyadaki potansiyelinizi en verimli biçimde kullanmanız için buradayız. 🙂
Yazan: İlke Aksu